Last van plagen? Ga aan de slag met natuurlijke bestrijders!

Het webinar werd gepresenteerd door twee experts: Felix Bianchi, onderzoeker aan Wageningen Universiteit, en Hans van Hage, de eerste biologische rozenkweker van Nederland. Felix Bianchi is gespecialiseerd in de ecologie van landbouwsystemen. Hij onderzoekt hoe interacties tussen plaaginsecten en natuurlijke vijanden worden beïnvloed door beheer en het omliggende landschap. Van Hage is oprichter en mede-eigenaar van biologische rozenkwekerij de Bierkreek en heeft zich de afgelopen 25 jaar verdiept in de interactie tussen plaaginsecten en hun natuurlijke vijanden. Hij deelt in dit webinar zijn rijke praktijkervaring met de bladluis en vertaalt zijn kennis naar de praktijk van de biologische sierteelt. De inzichten van Bianchi en Van Hage over het creëren van een gezond ecosysteem voor natuurlijke plaagbestrijders bieden handvatten voor een duurzamere aanpak in de teelt van sierplanten.

Diversiteit en complexiteit zijn sleutels tot succes

Bianchi opende het webinar met een inleiding over het belang van biodiversiteit in de strijd tegen plagen. Volgens Bianchi leven natuurlijke plaagbestrijders in een complex voedselweb, waar ze afhankelijk zijn van voldoende voedsel, beschutting en overwinteringsplekken. Het creëren van een gevarieerd landschap is essentieel om deze plaagbestrijders te ondersteunen. In Nederland, waar het landschap steeds eentoniger wordt, is die complexiteit van het landschap er steeds minder. Daarom kan bijvoorbeeld strokenteelt bijdragen aan het herstellen van populaties van natuurlijke vijanden en verbeteren van de biodiversiteit.

Het is daarnaast essentieel dat de natuurlijke bestrijders voldoende voedsel kunnen vinden in de vorm van nectar en stuifmeel. Om dit te bevorderen, kun je bijvoorbeeld voedselplanten inzaaien of hagen aanplanten langs de randen van je perceel. Bianchi benadrukt daarin wel de rol van bloemarchitectuur: bloemen met toegankelijke nectar kunnen bijvoorbeeld aantrekkelijker zijn voor zweefvliegen. Ook zijn inheemse bloemen bevorderlijker voor het ondersteunen van populaties van natuurlijke bestrijders dan exoten. Als je zeker wilt weten dat je de goede bloemen inzaait, kun je speciale bloemenmengsels kopen die zijn ontwikkeld voor het ondersteunen van natuurlijke bestrijders. Daarnaast moet er jaarrond voldoende voedsel zijn. De meeste bloemstroken die je in het voorjaar inzaait, bloeien namelijk pas in de zomer. Bianchi raadt daarom aan om meerjarige bloemenstroken en houtige gewassen zoals wilgen aan te planten voor een jaarronde aanvoer van nectar en struifmeel.

Impact van bestrijdingsmiddelen en de kracht van natuurlijk evenwicht

Bianchi deelde ook de resultaten van zijn onderzoek naar de impact van bestrijdingsmiddelen. Het gebruik van insecticiden bleek een belangrijke factor voor het afnemen van predatoren en sluipwespen, die cruciaal zijn voor het natuurlijke plaagbeheer. Het gebruik van deze middelen op landschapsschaal blijkt de afname van biodiversiteit te versnellen. Bianchi benadrukt dan ook dat het behoud van een evenwicht tussen nuttige en schadelijke insecten in het ecosysteem essentieel is voor het succes van natuurlijke plaagbestrijding. Als er namelijk veel insecticiden gebruikt worden, gaan ook de plagen dood, waardoor natuurlijke bestrijders zich niet meer kunnen voortplanten. Zo worden we afhankelijk van insecticiden. Het natuurlijke evenwicht tussen predatoren en de plagen is dus belangrijk om te behouden.

Hans van Hage: een praktijkgerichte benadering

Hans van Hage, mede-eigenaar van rozenkwekerij De Bierkreek, gaf een kijkje in de praktijk van de biologische rozenteelt. Zijn benadering is gebaseerd op het idee dat de oplossing voor plagen vaak ook in het probleem zelf te vinden is. Zo ontdekte Van Hage dat wilde peen veel natuurlijke vijanden aantrok, maar tegelijkertijd ook de gele rozenbladwesp. Deze gele rozenwesp zat voornamelijk op wilde rozen, en nauwelijks op gecultiveerde rozen. Dit leidde tot het gebruik van wilde rozen als bankiersplanten, ook wel bankerplanten genoemd, om de plaaginsecten af te leiden van de gecultiveerde rozen.

Daarnaast maakt Van Hage gebruik van natuurlijke hulptroepen: hij creëert schuilplaatsen voor natuurlijke plaagbestrijders door bijvoorbeeld stapels hout en nestkasten op te hangen. Ook het inzaaien van akkerranden met inheemse plantensoorten bleek belangrijk voor het aantrekken van nuttige insecten, zoals kortschildkevers, die plaaginsecten zoals slakken aanpakken. Van Hage benadrukt dat het creëren van een natuurlijk ecosysteem essentieel is, waarbij verschillende organismen elkaar in evenwicht houden. In een video van Binnenstebuiten vertelt Van Hage over zijn rozen.

Oproep tot verandering in de sierteeltsector

Tijdens het webinar werd ook het thema consumentengedrag besproken. In samenwerking met HAS green academy en Intratuin werd onderzoek gedaan naar de perceptie van consumenten over planten met kleine beschadigingen, die kunnen voorkomen in de biologische teelt. De resultaten toonden aan dat consumenten hier geen probleem mee hebben, maar inkopers dit als een bezwaar zien. Van Hage pleitte daarom voor de afschaffing van de nultolerantie voor deze kleine onvolkomenheden.

Bianchi benadrukt dat het essentieel is om natuurlijke plaagbestrijders een stabiele bron van voedsel te bieden. Wanneer plagen volledig verdwijnen door overmatig gebruik van bestrijdingsmiddelen, verliezen we ook de natuurlijke vijanden, wat kan leiden tot een vicieuze cirkel waarin chemische bestrijding de enige overgebleven optie is.

De kennis van Felix Bianchi en Hans van Hage toont aan hoe belangrijk het is om met een ecosysteembenadering naar de teelt van siergewassen te kijken. Daarbij onderstreept Hans van Hage dat er nog veel onbekend is over hoe een ecosysteem werkt en dat het daarom essentieel is om verder te experimenteren en te leren van de natuur zelf. Doordat we zo weinig weten van het ecosysteem, weten we ook niet wat we al allemaal wél goed doen. In ieder geval is het duidelijk dat bij Hans van Hage, de biologische plaagbeheersing een duurzame en effectieve oplossing biedt voor de rozenteelt. Hiermee wordt het milieu beschermd en de afhankelijkheid van bestrijdingsmiddelen verminderd. Een inspirerend voorbeeld voor een gezonde en toekomstbestendige teeltwijze.