Hoe natuurinclusief is de biologische landbouw in Nederland?

Het recent gepubliceerde onderzoek 'Biologisch èn natuurinclusief - Hoe natuurinclusief is de biologische landbouw in Nederland?' verkent de overeenkomsten en verschillen tussen de natuurinclusieve en biologische landbouwmethodes uitgebreid. 

Overeenkomsten tussen NIL en BIO

Zowel de biologische als natuurinclusieve landbouw vormen een alternatief op de gangbare landbouw. Wat zijn de overeenkomsten en verschillen tussen natuurinclusief en biologisch? De onderzoekers van Louis Bolk maakte aan de hand van de drie NIL-dimensies – sparen, benutten en verrijken – een verhelderend overzicht van de belangrijkste overeenkomsten en verschillen. 

• Sparen: Het verminderen van negatieve impact op de natuur. Dit is in de eisen voor biologische landbouw duidelijk en concreet geborgd. Denk hierbij aan de eisen rondom gewasbescherming en het verbod op kunstmestgebruik.
• Benutten: Natuurlijke processen inzetten als alternatief voor kunstmest en bestrijdingsmiddelen. Ook hier zien de onderzoekers veel overlap tussen natuurinclusief en biologisch. In de biologische landbouw is er veel aandacht voor het behoud van bodemvruchtbaarheid en natuurlijke plaagbestrijding.
• Verrijken: Dit is de dimensie waarin natuurinclusief en biologisch de minste overlap hebben. In het eisenpakket voor biologische landbouw zijn weinig concrete maatregelen die specifiek gaan over het verrijken van de biodiversiteit. De onderzoekers plaatsten hierbij de kanttekening dat wetenschappelijk onderzoek laat zien dat de biodiversiteit op biologische bedrijven hoger is. Ook in Nederland worden relatief veel verrijkende NIL-maatregelen genomen op biologische bedrijven.

Verschillen tussen NIL en BIO

Er zijn ook aspecten van de biologische landbouw die geen directe tegenhanger hebben in de natuurinclusieve landbouw. De Europese regels op het gebied van gezondheid, eerlijkheid en zorg worden in het rapport genoemd als belangrijkste voorbeelden waarop biologisch verder gaat dan natuurinclusief.  

Biologische landbouw werkt met certificering en een eisenpakket. Wanneer je daaraan voldoet, mag je het keurmerk biologisch voeren. Dit wordt gecontroleerd door SKAL biocontrole. Voor de compensatie van natuurinclusieve maatregelen wordt gewerkt met verschillende pakketten en regelingen. De meest bekende zijn de Europese eco-regeling en het Agrarisch- Natuur en Landschapbeheer (ANLb) voor leden van agrarische collectieven. Hierdoor is natuurinclusieve landbouw regio-afhankelijk en een stuk minder eenduidig. In de eco-regeling wordt bijvoorbeeld gewerkt met een puntensysteem waarbij je als boer van kleine tot ingrijpende maatregelen kan kiezen waarvoor je je wilt inzetten en daar de bijbehorende compensatie voor wilt ontvangen. Waar NIL dus ruimte laat voor gradaties in natuurinclusief werken, is biologische landbouw strikter afgebakend: je bent biologisch gecertificeerd, of niet.

Hoe denkt de bioboer over natuurinclusief? 

Een deel van het onderzoek bestond uit een verkenning van hoe de biologische boer tegen NIL aankeek en welke maatregelen bioboeren op hun bedrijf toepasten. Uit vragenlijsten, verstuurd naar 70 biologische boeren, bleek dat de meeste boeren bekend waren met NIL, er positief tegenover stonden en dat ze vonden dat het sterk aansloot bij de principes van de biologische landbouw. Wel was er de kritische noot dat de term “natuurinclusief” niet gecontroleerd werd, terwijl biologisch boeren voldeed aan strenge eisen die wél gecontroleerd werden.

Verder lieten landelijke cijfers over ANLb en het grondgebruik van biologische bedrijven zien dat biologische boeren een bovengemiddelde bijdrage leverden aan landelijk agrarisch natuurbeheer en eco-activiteiten. Hiermee deden ze dus relatief veel voor het verbeteren van de leefgebieden van gebiedsspecifieke doelsoorten. Ook bleek uit enquêtes dat veel biologische boeren al verrijkende maatregelen toepasten, zoals kruidenrijk grasland, beweiding, ecologisch slootkantenbeheer en bloemstroken, hoewel er nog kansen lagen voor verdere vergroening.

Project Natuurinclusief en biologisch 

Het onderzoek is een onderdeel van een tweejarig project ‘Natuurinclusief en biologisch’ uitgevoerd door Bionext, Biohuis en het Louis Bolk instituut. In dit eerste deel was het voornaamste doel de verkenning van de natuurinclusieve prestaties van biologische boeren in Nederland. In de volgende stap van het project worden verschillende biologische bedrijven begeleid met het realiseren van nog meer natuurinclusieve maatregelen.