Vleermuizen als natuurlijke plaag­bestrijders

In het kader van de verminderde afhankelijkheid van chemische gewasbeschermingsmiddelen heeft Wageningen Environmental Research onderzocht in hoeverre vleermuizen als natuurlijke plaagbestrijder kunnen dienen. Het onderzoek richtte zich op drie vragen: in hoeverre maken vleermuizen gebruik van de directe kasomgeving, welke (plaag)insecten komen daar voor, en staan deze op het menu van de vleermuis?

Vleermuizen zoeken naar voedsel rondom de kas 

Rondom de onderzochte kassen zijn ten minste vijf vleermuissoorten waargenomen. Tijdens observaties zijn foerageergeluiden en activiteit geregistreerd, wat erop wijst dat de vleermuizen daadwerkelijk op insecten jagen in de buurt van de kas. Ook werd er gekeken naar landgebruik en een eventuele afkeer voor regio's met kassen werd niet gevonden.  

Plaagsoorten samen aanwezig met de vleermuizen 

Op basis van DNA-analyse zijn vijf plaagsoorten aangetroffen in de omgeving van de kassen: de Turske mot, duponcheliamot, koolbladroller, gamma uil en Tomatenmineermot. Vleermuizen en plaaginsecten zijn dus tegelijkertijd aanwezig. De gewone dwergvleermuis werd het vaakst gezien. Zijn kleine formaat roept de vraag op of hij ook grotere plaagsoorten aankan. Grotere vleermuissoorten – die mogelijk effectiever kunnen zijn tegen deze insecten – waren minder vaak aanwezig. 

Een analyse van vleermuisuitwerpselen zou duidelijkheid kunnen geven over het dieet, maar deze analyses konden in dit onderzoek nog niet worden uitgevoerd. Vervolgonderzoek is nodig om de rol van vleermuizen in daadwerkelijke plaagonderdrukking vast te stellen. 

Potentie als natuurlijke bestrijder 

In theorie kunnen vleermuizen een waardevolle bijdrage leveren aan weerbare teeltsystemen. Alle in Nederland voorkomende vleermuissoorten zijn insecteneters. Een enkele vleermuis eet per nacht tot een derde van zijn lichaamsgewicht aan insecten. Een kolonie van 70 vleermuizen kan jaarlijks tot 15 miljoen insecten consumeren. 

Hoewel vrijwel gesloten kassen nauwelijks toegankelijk zijn voor vleermuizen, kunnen zij mogelijk wel plaaginsecten afvangen vóór deze naar binnen vliegen. De studie benoemt ook buitenlands onderzoek dat laat zien dat vleermuizen tijdens plagen actiever kunnen worden en een economische meerwaarde kunnen bieden voor de landbouw. 

Vleermuisvriendelijke maatregelen 

Definitieve bevestiging van hun effectiviteit als plaagbestrijder ontbreekt dus nog, maar het bevorderen van vleermuisactiviteit rond kassen draagt in elk geval bij aan de biodiversiteit. Delphy heeft hiervoor een praktische handleiding opgesteld met maatregelen om vleermuizen te ondersteunen. 

Zo kun je de leefomgeving verbeteren met lijnvormige landschapselementen zoals hagen en singels. Ook het ophangen van vleermuiskasten biedt extra verblijfplaatsen. De handleiding beschrijft verschillende typen kasten, geschikte locaties en hoe deze onderhouden moeten worden.