GLB-pilot en Bionext bundelen informatie voor biologische sector

Vanuit het GLB zijn in 2021 22 nieuwe projecten gestart, die eind dit jaar zullen aflopen. Deze GLB-pilots zijn proefprojecten binnen het landbouwbeleid van de Europese Unie die het mogelijk maken nieuwe, innovatieve ideeën en projecten te testen en te ontwikkelen. Groen Kennisnet gaat de komende maanden langs bij verschillende projectleiders en deelnemers om deze pilots in het zonnetje te zetten. De reeks begint met de GLB-pilot die in het teken staat van de biologische sector, waarover projectleider Gerdine Kaptijn van Bionext haar ervaringen deelt.

Vraag vanuit de biologische sector

Uit de biologische sector kwam de vraag wat het effect was van het nieuwe GLB op biologisch boeren. Als biologische boer kom je automatisch in aanmerking voor ‘goud’, de hoogste subsidietrap, maar de maatregelen en regelgevingen zijn gebaseerd op de gangbare boer. De vraag was dan ook: 'In welke mate passen deze ‘generieke’ maatregelen binnen het biologisch boeren?'. Via Biohuis, de vereniging van biologische boeren en tuinders, kwam deze vraag bij Bionext, de ketenorganisatie voor biologische landbouw en voeding. Samen vertaalden zij dit naar de GLB-pilot ‘Biologisch in ontwikkeling’. In deze drie jaar durende pilot spraken ze met honderden boeren uit heel Nederland en voerden ze veldmaatregelen uit om het GLB vanuit de biologische sector te ontcijferen.

Binnen het GLB worden activiteiten die positief bijdragen aan klimaat, bodem, lucht, water, landschap en biodiversiteit extra beloond. In deze pilot zocht Bionext naar de kansen en mogelijke GLB-subsidies die aansluiten bij de biopraktijk. De bevindingen en informatie zijn uiteindelijk gebundeld in een tijdschrift, dat gratis beschikbaar is via Bionext.

Het GLB en de biologische boer

Het GLB is een gemeenschappelijk beleid voor alle EU-lidstaten. Het ondersteunt boeren en zorgt voor voedselzekerheid in Europa. Subsidies en programma’s zijn niet voor iedereen even duidelijk, en dus worden deze niet altijd volledig benut. “Het GLB zit vol subsidieregelingen waar veel boeren niet vanaf weten. Veel boeren kennen en maken alleen gebruik van de hectareregeling, maar in het GLB zit veel meer. Wij gingen op zoek naar wat er voor de biologische boer nog meer mogelijk was”, aldus Kaptijn. Zo zijn er ook subsidies voor eco-regelingen, Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer, of voor jonge landbouwers.

Biologische boer toch niet benadeeld

Vanuit de sector en haarzelf was er de verwachting dat de biologische boer ten opzichte van de generieke boer binnen het GLB benadeeld zou zijn. De randvoorwaarden van de subsidies zijn voor beide boeren namelijk gelijk en voornamelijk vanuit het oogpunt van de gangbare boer opgesteld. Een biologische boer, die vaak minder flexibel is voor bijvoorbeeld gewasbescherming, zou misschien minder makkelijk aan de randvoorwaarden kunnen voldoen. Dit bleek echter niet het geval te zijn, vertelt projectleider Kaptijn: “In de praktijk pakte het best goed uit voor biologische boeren. Vaak volgen deze al strikte richtlijnen voor het biologisch boeren, deze sloten al aan bij die van het GLB. Het is dus eigenlijk alleen een administratieve last die erbij komt”.

Kansen voor de biologische sector

Het doel van de pilot was het zoeken naar de kansen voor de biologische sector binnen het GLB. In hun zoektocht keken ze bijvoorbeeld naar andere landen die onder het GLB vallen, landen zoals Duitsland, Ierland en Denemarken die qua agrarisch landschap met Nederland te vergelijken zijn. Door bij de buren te kijken, konden ze onderzoeken wat voor Nederland ook zou kunnen.

Daarnaast werd Kaptijn vanuit de praktijk bijgestaan door drie akkerbouwers en een melkveehouder. Op hun bedrijven werd al gewerkt aan GLB-doelen en in de pilot zijn ze er verder ingedoken. Kaptijn kon hierdoor bevindingen vanuit de praktijk terugkoppelen naar de beleidsmakers. Bionext werd zo een schakel tussen beide partijen.

Informatie daar waar het hoort

Naast het bundelen van de resultaten in een tijdschrift werden er ook continu verschillende middelen gebruikt om de juiste informatie bij de juiste boer te krijgen. Zo organiseerde Bionext velddagen om de informatie/inspiratie met de lokale boer te delen en deze samen te brengen met de beleidsmakers. Daarnaast zijn er filmpjes gemaakt, nieuwsbrieven verstuurd (via Biohuis), bijeenkomsten zowel fysiek als online georganiseerd en zijn er workshops op de Biobeurs gegeven.

Uitleg over de randvoorwaarden

Uit de pilot bleek dat uitleg aan boeren over de randvoorwaarden ook van belang is. Hoewel de doelen van het GLB, die zich richten op natuur, klimaat en milieu, vaak al aansluiten bij de ambities van een biologische boer, ontbreekt het vaak aan voldoende achtergrondinformatie. Zonder deze informatie missen boeren soms het belang van de maatregelen. Met meer begrip kan er ook meer intrinsieke motivatie ontstaan. Dit soort bevindingen werd door Kaptijn dan ook teruggekoppeld naar de beleidsmakers.

Bionext: een verbindende factor

Door het project had Kaptijn, en dus Bionext, veel contact met overheden. Daarnaast zorgde alle communicatie tijdens het project voor meer naamsbekendheid binnen de biologische sector. Het doel van Bionext is de belangenbehartiging van de biologische sector en door deze grotere naamsbekendheid wordt dit nog beter uitgevoerd. “Zowel de boer als de beleidsmaker weet Bionext nu te vinden. Dit is heel waardevol voor de boer die wil weten wat mogelijk is binnen het GLB. Daarnaast wordt Bionext nu ook als serieuze partner gezien bij ontwikkeling van beleid vanuit het GLB. Aan de biologische sector (die relatief klein is) wordt nu ook naar zijn mening gevraagd”, vertelt Kaptijn trots.